Kanttekeningen bij de geschiedenis van Venlo volgens Lambert Keuller

In 1843 schreef Lambert Keuller het boek ‘De geschiedenis en beschrijving van Venloo’. Deze verslaglegging over de stad is er één die met een korrel zout genomen moet worden. Het boek is dan ook geen geschikte bron bij het bestuderen van de geschiedenis van de stad. Hieronder een opsomming en uitleg waarom niet:

• Keuller geeft aan dat hij zichzelf aangeleerd heeft de geschiedenis te onderzoeken. Dit deed hij vanaf zijn 12e jaar.
• Keuller geeft ook aan dat het boek gebreken heeft en zeker niet volledig is. Hij vraagt zichzelf af of zijn werk wel serieus genomen moet worden.
• In hoofdstuk 1 vertelt Keuller het verhaal van Valuas. Dit verhaal is verzonnen, zie: Echt Nep: Flujas & Güntrud, een mooi sprookje.
• In hoofdstuk 3 komen we het verhaal van Gertrude Bolwater tegen. Dit verhaal is pas voor het eerst eeuwen na de belegering van 1511 voor het eerst opgeschreven, derhalve is Truuj Bolwater ook Echt Nep: Het sterke verhaal van Truuj Bolwater.
• Verovering Venlo 1568 door de prins van Oranje wordt door Keuller als onwaar beschouwd.
• Vervolgens schrijft Keuller: ‘ Het schijnt dat Venloo ten deze tijden van garnizoen veranderd en de staatsen binnengelaten heeft’ over de gebeurtenissen in 1578. Het woord schijnt is hier een aanwijzing dat hij niet zeker is van zijn zaak.
• Even verderop schrijft hij: ‘Vervolgens alle waarschijnlijkheid … is het garnizoen uit Venlo gelikt geworden’. Het woord waarschijnlijkheid geeft een aanname weer van de auteur die niet voor waar beschouwd mag worden.
• Een zin verderop schrijft hij de veronderstelling neer dat Venlo neutraal wilde blijven. Ook dit mag niet voor waar aangenomen worden.
• Hierna schrijft Keuller dat hij niet begrijpt hoe de verwikkelingen elkaar opvolgden, wanneer en hoe Venlo van Staats naar Spaans verwisseld en welke gevolgen dit had. De belegeringen en innames van Venlo zijn echter wel bekend. Keuller heeft dus niet de juiste bronnen voorhanden gehad.
• Hierna wordt er een aanname gedaan dat de Staatsen Venlo weer ingenomen hadden in 1579.
• Over de Martinuskerk in 1582 zegt Keuller dat niet met zekerheid te zeggen valt of deze ingenomen is door de protestanten.
• Over de gebeurtenissen in 1593 twijfelt de auteur omdat hij zijn bron niet bevestigd krijgt.
• Over de Fossa Eugeniana zegt Keuller dat het niet voltooien ervan komt door de vele aanvallen van de Staatsen hierop, terwijl andere recentere historici spreken over het gebrek aan geld hiervoor.

In het tweede deel van het werk van Keuller bespreekt hij de bewijsstukken, oftewel de primaire bronnen die hij gebruikt heeft. In geen enkele van deze bronnen komt het verhaal van Valuas of Truuj Bolwater voor. Met andere woorden, deze verhalen zijn niet afkomstig uit een primaire bron, waardoor de geloofwaardigheid van beiden onder druk komt te staan. Overal waar Keuller twijfels over heeft, moeten wij ook aan twijfelen. Zie hiervoor het artikel Waarschijnlijk, vermoedelijk, mogelijk…

Het verdient dan ook aanbeveling om de genoemde bewijsstukken uit het tweede helft van dit boek te achterhalen en deze primaire bronnen te bestuderen. Dit alles natuurlijk aanvullen met andere primaire bronnen om zo een kloppend beeld te krijgen over de geschiedenis van Venlo.

Wetende dat tijdens de tweede wereldoorlog het archief van Venlo voor een groot deel verloren is gegaan, moeten we wellicht over sommige periodes uit de geschiedenis van de stad de conclusie trekken dat deze nooit helemaal zal kloppen. En we zeker niet het verhaal van Keuller voor waar aan mogen nemen!