Velden is Latijn voor duivelsketel. Het bevat onder meer de buurtschappen Schandelo, Hasselderheide, Hasselt, Solingerhof en Vorst. Velden wordt voor het eerste genoemd in 1144, net als Arcen als onderdeel van Ambt Krieckenbeck.. De heerschappij over Velden werd destijds verdeeld over de heren van Arcen en van Grubbenvorst.
Velden behoorde bij het Overkwartier van Gelre of Spaans Opper-Gelre. Tijdens de Spaanse Successieoorlog door het uitsterven van het Spaanse Koningshuis, werd het door Pruisische troepen bezet, en zo bleef het als deel van Pruisisch Opper-Gelre ongeveer een eeuw lang Duits (tot 1814). Vervolgens kwam het bij het Koninkrijk der Nederlanden, waarbij bepaald werd dat over een afstand van een kanonschot vanaf de Maas de grens met Duitsland kwam te liggen. In 1830 werd meegedaan aan de Belgische opstand en bij het Vredesverdrag van Londen in 1839 kwam het bij de Duitse Bond totdat het gehele gebied er in 1866 uitstapte en het definitief in Nederland is komen te liggen.
De archieven van de schepenbank én de Doop-, Trouw- en Overlijdensregisters (vanaf 1615) bevinden zich in het Rijksarchief Maastricht.
De oorspronkelijke kerktoren, daterend uit circa 1300, was opgetrokken uit mergel, het priesterkoor dateert oorspronkelijk uit 1509 en de zijbeuken uit 1857. De kerk werd in 1933 afgebroken, waarna er een nieuwe kerk werd gebouwd door Jules Kayser, die een jaar later in gebruik werd genomen. In 1945 werd de toren opgeblazen en de rest van de kerk werd zwaar beschadigd. In de twee volgende jaren werd de kerk hersteld in haar oude glorie, maar de toren werd pas in 1955 herbouwd.
Bepalend voor de monumentale waardering zijn enkele uit 1700 stammende beelden, twee barokke zijaltaren uit de 18e eeuw en neogotische preekstoel uit 1862. Het hoofdaltaar en de communiebanken stammen uit 1894. Het oorspronkelijke orgel stamt vermoedelijk uit de 18e eeuw, maar werd in 1937 vervangen door een nieuw orgel. Door oorlogsschade moest dit nieuwe orgel in 1948 worden gerestaureerd.
Tegen het einde van 1944 werd de Veldense kerk veelvuldig getroffen door granaten. Door kogelvuur viel de torenspits zwaar beschadigd naar beneden. Ook was de kerk in het daaropvolgende jaar veelvuldig het doelwit van plunderingen door Duitse soldaten. De rest van de kerk werd aan het einde van de oorlog uiteindelijk opgeblazen, nadat het hele dorp geëvacueerd was. Op 4 maart werd tussen de puinhopen van de voormalige kerk aan een zijaltaar de eerste heilige mis gehouden, die door 39 nog aanwezige dorpelingen werd bijgewoond. In totaal werd tien procent van de huizen in Velden door oorlogsgeweld verwoest.
Schijnvliegveld SF 39 Schandelo
Direct na de Duitse bezetting in mei 1940 kreeg elk vliegveld in Nederland in de nabijheid, of op enige afstand één of enkele zogenaamde schijnvliegvelden (ScheinFlughafens). Dit om verwarring te veroorzaken bij de Britse vliegers die als doel hadden de operationele vliegvelden te bombarderen. Een van de grootste militaire luchthavens van Europa was ten tijde van de Tweede Wereldoorlog gelegen in de driehoek Venlo – Kaldenkirchen – Herongen: Fliegerhorst Venlo.
De militaire luchthaven werd in een ongelooflijk korte periode van enkele maanden gebouwd en werd in 1941 in werking genomen. Na de evacuatie en vernietiging op 5 september 1944 werd deze plaats niet langer gebruikt. Vandaag de dag herinneren de oude bunkers, de toren en enkele resten van hangars, start- en landingsbanen ons eraan, dat het vliegveld er was. Zo bekend als Fliegerhorst Venlo is, zo onbekend is het schijnvliegveld Schandelo bij velen. Om na te gaan wat hier gebeurde, is het nodig de praktijk te kennen van start en landing bij nacht. In het geval van alarm wachtten de bemanningen met draaiende vliegtuigmotoren op het bevel om ingezet te worden. Op bevel rolde de vliegtuigen in volledige duisternis de startbaan op. Voor enkele ogenblikken werd dan startbaanverlichting aangezet om de piloten enige oriëntatie te geven. Hetzelfde was het geval bij de landing. Behalve voor de oriëntatie van de Duitse piloten, was de verlichting ook een signaal voor de over de plaats cirkelende Engelse vliegtuigen. Zij ontvingen zodoende de precieze locatie van de baan. Met geschut en bommen probeerden ze het starten en landen te verstoren of zelfs de baan volledig te vernietigen. Om dit risico te verminderen, werd ongeveer 8 km ten noorden van Venlo, in de buurt van Schandelo een schijnvliegveld opgezet. Hier werd een ongeveer 1.000 meter lange baan nagebootst, die vanuit het bosje aan Lingsendijk in zuidwestelijke richting liep tot net voor de Leikoekse weg. De baanverlichting bestond uit mijnwerkerslampen, zoals toegepast in de mijnbouw. Bovendien zijn volgens de lokale bevolking zelfs het begin van de start of landing gesimuleerd door een verlichte trolley over een geleiderails op en neer te trekken. Om de verwarring te completeren werden houten vliegtuigen in de buurt van de baan opgesteld en provisorische hangars gebouwd. Het hoofdkwartier was gevestigd in de betonnen bunker aan de Lingsendijk waar vandaan het complete veld te overzien was. De aanwezigheid van deze schijnvliegvelden was natuurlijk de geallieerden goed bekend. Bijvoorbeeld door middel van luchtfoto’s en inlichtingendiensten. Dit werd echter vanaf de Duitse kant op de koop toe genomen. De ‘lokvogels’ waren overdag zeker onmiddellijk te herkennen als imitatiewerken, echter piloten die de regio Venlo in volledige duisternis naderden konden echt van onecht niet onderscheidden. Slechts in het gelukkige geval dat de verlichtingen van beide banen oplichtten wisten de piloten dat de meest zuidelijke variant het échte doel was. Toch heeft het schijnvliegveld nooit aan de Duitse verwachtingen voldaan. Het schijnvliegveld werd op een gegeven moment door het commando van de Fliegerhorst gesloten. De vraag doemde op of het schijnvliegveld zelfs geen negatief effect voor de Duitsers begon te krijgen. In tegenstelling tot de echte Fliegerhorst Venlo, met snel aan en uit te schakelen elektrische start- en landingsbaanlampen, brandde de lampen van het schijnvliegveld permanent en veel natuurlijker. Daar was men zich zo langzamerhand van bewust aan geallieerde zijde. De geallieerde piloten gebruikten het schijnvliegveld dan ook meer en meer als gids. De echte Fliegerhorst moest zuidelijk liggen van de permanent brandende baanverlichting. Er zijn zelfs niet bevestigde anekdotes dat de geallieerden aan het einde van de oorlog houten bommen dropten boven de schijnvliegvelden. Van het schijnvliegveld Schandelo is vandaag de dag, behalve de bovengenoemde bunker niets meer over.
Hansenhof
De oorspronkelijke boerderij dateert uit 1510. Deze is in 1803 afgebroken, waarna op dezelfde plek een nieuwe boerderij werd gebouwd. Dit betrof een hallenboerderij. Rond 1900 werd de boerderij bewoond door vier ongetrouwde broers Linssen, die de bijnaam Hansejongens hebben gekregen.
In 1977 brandde deze boerderij geheel af; enkele jaren later ook de bijbehorende schuur. Tussen 1984 en 1987 werd de oorspronkelijke boerderij gereconstrueerd door de Historische Werkgroep Arcen, Lomm en Velden.
Streekmuseum
Vanaf 1986 werd in het pand een streekmuseum gevestigd. Het museum omvat voornamelijk een collectie van gebruiksvoorwerpen over de laatste honderd jaar, alsmede een complete winkel van rond 1900. Verder bevat het museum oude streekfoto’s en bidprentjes.
Naast deze collectie worden diverse oude beroepen omschreven en uitgebeeld, waaronder de wever, wagenmaker, koperslager en sigarenmaker. Daarnaast wordt een beeld geschetst van het dorpsleven in Velden sinds circa 1890. Het museum beschikt tevens over een bakoven waarin nog steeds – voor de authenticiteit – brood wordt gebakken, en er worden bodemvondsten van zowel Kasteel Arcen als de vroegere gemeente Arcen en Velden tentoongesteld.
Lees Verder
[subpages]