Het Nieuw-Nederlands stelsel is een laat-zeventiende eeuws vestingbouwkundig stelsel, toegeschreven aan Menno van Coehoorn. Het wordt voornamelijk gekenmerkt door grote bastions, met holgebogen flanken die niet haaks op de courtine staan, en door voor de courtines gelegen ravelijnen. Het Nieuw-Nederlands stelsel is voornamelijk te onderscheiden van het Oud-Nederlandse stelsel door rechte bastionflanken haaks die staan op de courtines.
Schematische weergave van vestingfronten in enkele vestingbouwkundige stelsels:
![]() |
Oud-Italiaans stelsel: 1. courtine; 2. (droge) gracht; 3. glacis; 4.bastion; 5. oreillon; 6. kat; 7. ravelijn; 8. flankerend vuur |
![]() |
Oud-Nederlands stelsel: 1. courtine; 2. (natte) gracht; 3. glacis; 4. bastion; 5. ravelijn; 6. onderwal; 7. halve maan; 8. gedekte weg |
![]() |
Frans stelsel (Vauban’s 2e methode): 1. courtine; 2. gracht; 3. glacis; 4. gedetacheerd bastion; 5. ravelijn; 6. tenaille; 7. klein torenvormig bastion; 8. gedekte weg; 9. inspringende wapenplaats |
![]() |
Nieuwe-Nederlands stelsel: 1. courtine; 2. (natte) gracht; 3. glacis; 4. bastion; 5. ravelijn; 6. frontaal vuur |
![]() |
Getenailleerd stelsel: 1. omwalling van tenaille-vormige vestingfronten; 2. doorlopende couvre-face; 3. inspringende wapenplaats |
![]() |
Polygonaal stelsel: 1. contregarde/couvre-face; 2. caponnière |
![]() |
basisvormen van bastions a. Oud-Italiaans; b. Nieuw-Italiaans; c. Oud-Nederlands; d. verbeterd Oud-Nederlands; e. Frans (Vauban, 2e methode); f. Nieuw-Nederlands (Coehoorn) |
(Bron: Stichting Menno van Coehoorn)