Vestingwerken van Venlo

Tot ver in de 19e eeuw was de stad Venlo omgeven door vestingwerken.

Venlo in 1652 door J. Blaeu

In de ringmuur om de vesting stad Venlo bevonden zich vier stadspoorten. Aan de noordzijde de Helpoort, die in 1804 werd vervangen door de Gelderse poort. Hier was ook Fort Ginkel gebouwd. Aan de oostzijde bevond zich de Laar- of Keulse poort, samen met Fort Keulen. Aan de zuidzijde was de Tegelpoort, die later door de Roermondse poort werd vervangen. Hoewel aan deze zijde niet over een fort wordt gesproken, is op een plattegrond van Joan Blaeu uit 1652 wel een versterking te zien. Dit was vermoedelijk het bastion Reede, genoemd naar Godard van Reede. Ook werd het eiland De Weerd in de jaren dertig van de 18e eeuw met het vasteland verbonden door de bouw van het bastion Le Roy (ook wel Schoppen-Aas genoemd). Hierdoor werd de zuidelijke ingang van het eiland afgesloten. Tenslotte stond aan de rivierzijde de Maaspoort, die de stad met de haven verbond. In 1984 is in de buurt van deze voormalige stadspoort aan de Maas een theater gebouwd dat dezelfde naam draagt.

Aan de overzijde van de Maas was in 1641 al Fort Sint-Michiel gebouwd door de Spanjaarden als vooruitgeschoven westelijk verdedigingswerk. Omdat het fort tamelijk ver van de Maas lag, werd in 1831 tussen dit fort en de Maas het aarden Fort Leopold aangelegd.

Rivierenkaart van Venlo omstreeks 1850 met in groen de vestingwerken

De stadspoorten bestonden uit twee dicht bij elkaar staande torens, waartussen houten poortdeuren, beslagen met ijzerwerk, waren bevestigd. Bovendien waren de poorten voorzien van ijzeren valhekken, opgehangen aan zware ijzeren kettingen. Deze dienden niet alleen als extra afsluiting, maar waren tevens bedoeld om de vijand die de poort wilde overmeesteren te verpletteren. Vanaf 1754 tot ver in de 19e eeuw werd er ‘s avonds poortgeld geheven. Met de slechting van de vesting werden ook de poorten gesloopt.

De Luif, een van de weinige stukjes stadsmuur die bewaard zijn gebleven

Intussen zijn alle vestingwerken van de stad Venlo tot het maaiveld gesloopt. Op twee plaatsen is echter een klein stukje ervan behouden gebleven, namelijk een deel van een lunet in de kloostertuin Mariaweide (tegenwoordig grondgebied van het Toon Hermans Huis) in het kloosterkwartier, en de Luif dat aan de zijde van de Maas ligt. De vestingresten die zich hier ondergronds bevonden zijn verwijderd toen men het gebied ging afgraven om er de nieuwe Maasboulevard te bouwen.