Echt Nep: De slag om het jaomerdal is fictie

Voor het thema ‘Echt Nep‘ van de maand van de geschiedenis 2024 gaan we op zoek naar verhalen, gebeurtenissen etc. die niet blijken te kloppen. Zij hebben de geschiedenis van deze regio herschreven, waardoor het onduidelijk is wat nu echt gebeurd is en wat er nep is.

De slag om het jammerdal zou de beruchte veldslag geweest zijn tussen het legioen van Caesar en de Eburonen onder leiding van koning Ambiorix. Deze veldslag vond volgens het reisverslag van Caesar zelf plaats in een groot keteldal op ongeveer twee mijl van Atuatuca. Wat is er waar? Heeft deze veldslag in het Jammerdal plaatsgevonden of toch ergens anders? We gaan op onderzoek uit…

Bij dat keteldal had Ambiorix zijn leger van Eburonen in een hinderlaag opgesteld. Wetende dat het Romeins Garnizoen van Atuatuca bestond uit 1 legioen en 5 cohorten (ongeveer 6300 soldaten en een groot aantal niet-soldaten) en dat zij in een ellenlange colonne met een maximum aan bagage door dat keteldal trokken kan men de conclusie trekken dat het een groot en langgerekt dal moet zijn geweest. Iets wat in het huidige landschap van het Jammerdal niet terug te vinden is. De soldaten waren op dat moment op weg naar het winterkwartier van Quintus Cicero dat bij de Nervii lag.

Atuatuca lag volgens de beschrijvingen van Caesar ongeveer in het midden van het gebied van de Eburonen, tevens ongeveer 50 mijl van het winterkwartier van Quintus Cicero bij de Nervii vandaan. Het desbetreffende keteldal lag op 2 mijl van Atuatuca.

Maar wat is Atuatuca dan? Atuatuca is een vesting in het leefgebied van de Eburonen. Caesar schreef het volgende over Atuatuca:

Atuatuca bevindt zich “ongeveer in het midden” van de gebieden der Eburonen; Atuatuca lag op “ongeveer” 50 mijl van het winterkwartier van Quintus Cicero bij de Nervii en “een weinig verder” (paulo amplius) van het winterkwartier van Titus Labienus aan de grens van Remi (Remers) en Treveri, die zelf op “ongeveer” 60 mijl van Cicero lag.

We zijn al iets verder: Hier wordt gesproken van de Nervii, Remi en Treveri. Belangrijk is dus om te weten wat hun leefgebieden waren… Onderstaand kaartje verduidelijkt het een en ander:

De grens van de volkeren Nervi, Remi en Treveri werd gevormd door het maasdalgebied. Als Atuatuca inderdaad zo dicht bij alledrie de volkeren lag, dan lag het niet in de buurt van het Jammerdal maar eerder in België zelf.

Kijken we naar plaatsen in die buurt die een Romeinse oorsprong hebben dan komen we uit in Tongeren. En laat Tongeren nu net ongeveer middenin het gebied van de Eburonen liggen. Algemeen geaccepteerd door historici is dat Atuatuca het huidige Tongeren is. En als dat inderdaad klopt en er op slechts twee Romeinse mijl afstand van Tongeren de beruchte veldslag tussen de Romeinen en Eburonen plaatsgevonden heeft dan kan dit nooit het Jammerdal geweest zijn, maar moet men in de buurt van Tongeren zoeken naar het beekdal uit het reisverslag van Caesar.

Iets waarover door meerdere historici consensus over is wordt gezien als een feit. In dat kader kunnen we zeggen dat de slag om het Jammerdal fictie is! Het boek Ambiorix contra Caesar 54 v. Chr. In het Venlose Jammerdal? geschreven door Henry Walboomers is dan ook niets meer dan een mooi verhaal voor bij de haard en heeft geen enkele toegevoegde historische waarde voor onze omgeving.